Het Jan van Riebeeckhuis is een 16e eeuws dubbel pand aan de Achterstraat 36-38, vlak achter het middeleeuwse stadhuis in het historisch centrum van Culemborg. In het begin van de 17e eeuw woonde daar de chirurgijn Anthony Janszoon van Riebeeck en zijn vrouw Elisabeth Govertsen. Hier zou in 1619 hun zoon Jan van Riebeeck, de latere stichter van Kaapstad, geboren zijn. Al vanaf die tijd draagt het pand de naam De Fonteyn.
In 1622 heeft de toenmalige bewoner, de vooraanstaande procureur en notaris Govert Anthonisz het laten verbouwen. De oorspronkelijke structuur van het hoekhuis en het naastgelegen pand werden gemoderniseerd door ze te verhogen en door de toepassing van renaissancistische trapgevels. Nog altijd zijn de middeleeuwse en 17e eeuwse elementen duidelijk aanwezig.
In 1966 droeg de gemeente het pand over aan de Nederlandse stichting Jan van Riebeeckhuis. De stichting was in staat de benodigde financiering bijeen te brengen voor een intensieve restauratie van het pand tussen 1968 en 1971. Vanaf 1985 tot 2008 was het stadsarchief in het gebouw gevestigd en momenteel is het Museum Jan van Riebeeckhuis hier ondergebracht. Het huidige museum wil de samenleving kennis laten maken met de persoonlijke geschiedenis van de 17eeeuwse ontdekkingsreiziger Jan van Riebeeck en de belangrijke rol die hij speelde in de ontwikkeling van Zuid-Afrika.
Jan van Riebeeck
Al op jonge leeftijd werd Jan van Riebeeck leerling-chirurgijn op een van de schepen van de VOC. Hij maakte snel carrière en onderging het zeemansleven in al zijn facetten. In 1648 keerde hij terug naar Nederland en vestigde zich als koopman in Amsterdam.
Op de route Amsterdam-Batavia had de VOC behoefte aan een verversingsstation ergens halverwege. Daarbij viel hun oog op Kaap de Goede Hoop, gelegen op het uiterste puntje van het Afrikaanse continent. Dit was de ideale plaats voor de schepen om schoon water en vers voedsel in te slaan. Toen Jan van Riebeeck daarvan hoorde, wist hij de VOC-bestuurders ervan te overtuigen dat hij de juiste man was om die post op te zetten. In 1652 zette hij vaste voet aan wal bij de Kaap. Onder zijn bevel bouwde de VOC hier huizen, tuinen en een fort, het startpunt van Kaapstad.
Frank van Schuttrhoef en Jack der Winkel
