Om de Nederlanders gunstig te stemmen voor de nieuwe nationaal-socialistische orde werd in 1940, naar Duits voorbeeld, de Winterhulp Nederland opgericht. Doel hiervan was om de minder bedeelden tijdens de wintermaanden van voedsel en kleding te voorzien.
Om aan de benodigde geldmiddelen te komen werden loterijen en collectes gehouden. Ondernemers werd gevraagd 5 % van hun winst aan Winterhulp te doneren en van de werkende werd verwacht dat zij 10% van hun loonbelasting doneerden. Doormiddel van deze Winterhulp hoopte de Duitse bezetter in contact te komen met de bevolking en zo een nauwere samenwerking tussen de Duitsers en Nederlanders tot stand te brengen. In de reglementen van de stichting Winterhulp Nederland stond dat hulp verstrekt werd ‘zonder aanziens des persoon’. Totdat de Duitsers overgingen tot de Jodenvervolging, toen werden de joden uitgesloten van steun van de Winterhulp.
Om de Nederlanders aan te moedigen om gul te geven werden er bij de collectes speldjes uitgereikt met afbeeldingen van bloemen, sprookjes, schilderijen, enz. De bevolking ging de Winterhulp steeds meer zien als een NSB-organisatie en negeerde de collectes massaal. Een gevleugelde uitspraak was: ‘Geen knoop van mijn gulp voor de Winterhulp’.
Culemborg
Alle burgemeesters in Nederland werden in hun stad tot directeur van de Winterhulp benoemd. Burgemeester Ype Keestra werd zo dus automatisch directeur van Winterhulp Culemborg en verantwoordelijk voor het binnenhalen van geld door o.a. het houden van maandelijkse collectes en loterijen. In de periode november 1940/mei 1941 werd er hier in Culemborg een bedrag van fl 3.500,00 opgehaald. Voor deze collectes werden in hoofdzaak ambtenaren ingezet. Al snel liep de animo onder de ambtenaren fors terug. Oktober 1941 waren er nog maar twee ambtenaren bereid om te collecteren. Burgemeester Ype Keestra was toen genoodzaakt alle gemeentelijke afdelingen, de politie, medewerkers van het distributiekantoor en de hoofden der scholen te vragen mee te doen aan de collectes. In december 1940 werd aan 189 personen en gezinnen een uitkering verstrekt. Deze uitkering varieerde van fl 2,50 tot fl 10,00.
Fiasco
De Duitsers stelden dat de Winterhulp geen nationaal-socialistische organisatie was maar de bevolking zag het toch als een Duits initiatief. De Winterhulp leek teveel op het Duitse Winterhelfswerk. Winterhulp Nederland heeft nooit goed gefunctioneerd en de Duitse bezetter constateerde dan ook dat Winterhulp Nederland ronduit een fiasco was. De meeste mensen beschouwden een gift en/of medewerking aan Winterhulp als een vorm van verraad.
Bronnen
De “Winterhulp” in Culemborg, N. Hoevenaars. De Drie Steden, jaargang 31 nummer 2, 2010
