Aan het Janskerkhof staat op het achterterrein van de Oud-Katholieke parochie een stenen gebouwtje, binnen de gemeenschap bekend als ‘’Het Zaaltje’’. Wie er langsloopt ziet boven een deur deze tekst: ‘’Gods achterdeur’’. Waar komt deze naam vandaan? Wat gebeurde er allemaal in het kleine gebouwtje? In gesprek met Corrie en Frans Kievith (deel 2).
In de aanloop naar de 1e Wereldoorlog waren er Nederlandse militairen gelegerd in de fortificaties van de Nieuwe Hollandse Waterlinie die vlak langs Culemborg loopt. Die soldaten hadden ook ontspanning en verpozing nodig. Voor dat doel werd er in 1911 op het achterterrein van de Oud-Katholieke parochie een stenen gebouwtje neergezet met een eigen ingang. Het gebouwtje staat er nog steeds en de ingang is herkenbaar als je op het Janskerkhof staat met het gezicht naar de Varkensmarkt. Naast het electriciteitshuisje zie je een deur met opschrift “Gods achterdeur”. Een naam met een glimlach bedacht door Oud-Katholiek lector Evert van der Veer die ook het bordje gemaakt heeft. De aanleiding was dat het gebouwtje geen eigen huisnummer heeft en daardoor slecht te vinden is voor gasten en deelnemers aan activiteiten die in het gebouwtje plaats vinden en die niet bekend zijn met de situatie ter plekke. Binnen de Oud-Katholieke gemeenschap wordt het gebouw meestal “het Zaaltje” genoemd.
Jongeliedenvereniging
Het verhaal gaat dat er voor de oorlog een Oud-Katholieke “Jongeliedenvereniging” was die in “het Zaaltje” wilde samenkomen maar dat mocht niet van de toenmalige pastoor. Hij gebruikte het namelijk als fietsenhok en bergruimte, want er was geen schuur bij de pastorie.
Klas van de Stadschool 1
In jaren die volgden op de Tweede Wereldoorlog, (de “babyboom” periode) kon de school op het Janskerkhof (Stadschool 1 later de Postmaschool), die stond op wat nu de parkeerplaats is, het aantal leerlingen niet bergen. Er werd een klas in het parochiegebouwtje ondergebracht. Toen is er ook een toilet gebouwd en de kast diende als garderobe. Hoe lang het Zaaltje voor dit doel is gebruikt is niet bekend.
Mannenvereniging
Maar begin jaren ’70 van de vorige eeuw, en ook in de jaren daarvoor, was het Zaaltje het middelpunt van een actief Oud-Katholiek verenigingsleven. Er was een mannenvereniging “Sint Lucas” met als bestuursleden Adriaan van Beusekom en Jo Pothuizen. Er stond een biljart in het midden van de ruimte. Het was echt een mannensoos. Elke donderdagavond kwamen de mannen bij elkaar.
Vrouwenvereniging
De Oud-Katholieke vrouwenvereniging “Trouw moet blijken” was een stille dood gestorven in de tijd van pastoorsvrouw mevrouw Van Zanten, door vergrijzing van de deelnemers. In 1974 blies Corrie Kievith de vrouwencontactgroep (Barbara) nieuw leven in. De activiteiten waren handwerken, knutselen, breien. Door enkele dames die erg creatief waren, werd steeds weer een nieuwe activiteit bedacht. Ook werden er lezingen en dia-avonden gehouden met onderwerpen als veiligheid, Weeshuis, Barbara Sinterklaasavond, Vastenavond, rommelmarkten. Van de opbrengst van de rommelmarkt konden bijvoorbeeld de stoelkussens en de kussens van de knielbankjes vernieuwd worden. Er werden Kerstattenties voor de ouderen en zieken gemaakt.
Vieringen
De mannenvereniging en de vrouwenvereniging organiseerden ook wel eens gezamenlijke activiteiten, zoals “Vastenavond”, ook in dienstbaarheid voor de vieringen, bijvoorbeeld voor een oogstdienst. Iedereen die een moestuin of fruitbomen had kwam groente en fruit brengen. Op zaterdag kwamen de mannenvereniging en de vrouwenvereniging bij elkaar om de kerk te versieren met de oogst. Na de dienst werd de oogst verloot of geveild voor een goed doel. 1x per jaar werd de kerk in de boenwas gezet door de leden van de mannenvereniging en de vrouwenvereniging.
Verbouwing
Het Zaaltje is twee keer verbouwd door de leden van de mannenvereniging en kerkleden. Het keukentje en de bar zijn gemaakt door de broer van Corrie. Via een kast kon je met een laddertje op zolder. Op zolder lagen grote Bijbelse vertelplaten die werden gebruikt voor de lering aan kinderen. Die vond plaats rond de kachel in het Zaaltje. Er is een nieuw verlaagd plafond in gekomen maar daarachter moet nog het oorspronkelijke plafond aanwezig zijn waar rondom Bijbelteksten op staan geschilderd. Ook was er een “viskacheltje”, een buitenkacheltje waar in de zomer vers gevangen vis op gebakken werd.
Sloop
In het begin van deze eeuw is er ooit een voorstel gekomen van het bestuur van de Oud-Katholieke kerk van Nederland om het gebouwtje te slopen om plaats te maken voor nieuwbouwappartementen die in de verhuur konden. Het kerkbestuur en de gemeentevergadering heeft daar nee tegen gezegd en daar zijn we nog steeds blij om.
Verhuur
Het gebouw is een monumentje van de Nieuwe Hollandse Waterlinie met een rijk verleden en wordt gebruikt om tijdens de openstelling van de pastorietuin koffie en thee uit te serveren en wordt ook verhuurd voor activiteiten.
Margot Kersaan, Februari 2024
